Kaçakçılık suçunun cezası, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında düzenlenmiş olup, fiilin niteliğine göre bir yıldan sekiz yıla kadar hapis ve yüksek miktarda adli para cezası ile cezalandırılır. Bu suç, genel olarak gümrük işlemlerine tabi tutulması gereken eşyanın yasal olmayan yollarla ülkeye sokulması veya ülkeden çıkarılması eylemlerini kapsar.
Kaçakçılık Suçu Nedir?
Kaçakçılık suçu, 5607 sayılı Kanun'un 3. maddesinde yedi farklı fıkrada tanımlanmıştır ve özünde, eşyanın gümrük işlemlerine tabi tutulmaksızın veya aldatıcı işlemlerle gümrük vergileri ödenmeksizin ülkeye sokulması (ithalat kaçakçılığı) ya da çıkarılması (ihracat kaçakçılığı) fiillerini ifade eder.
Kaçakçılık fiilleri, Devletin vergi gelirlerini koruma ve ekonomik düzenini sağlama amacına yönelik olduğundan, Türk Ceza Kanunu (TCK) dışında özel bir kanun olan 5607 sayılı Kanun ile ağır yaptırımlara bağlanmıştır. Cezanın kesin miktarı; kaçırılan malın cinsi (eşya, akaryakıt, tütün/alkol), suçun işleniş şekli (örgütlü olup olmadığı, sahtecilik içerip içermediği) ve failin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanıp yararlanmadığı gibi faktörlere göre mahkeme tarafından belirlenir. Kanun, bu fiilleri iki ana başlık altında toplar:
Gümrük İşlemlerine Tabi Tutulmaksızın Eşya Sokma (Basit Kaçakçılık)
Bu suç tipi, eşyanın gümrük kapıları dışından veya gümrük idaresini atlatarak ülkeye sokulmasıdır. Örneğin, yurtdışından getirilen elektronik cihaz beyan edilmeden sokulduysa bu kapsamda değerlendirilir.
Aldatıcı İşlemlerle Kaçakçılık (Nitelikli Kaçakçılık)
Bu, gümrük idaresini yanıltarak, eşyanın cinsini, miktarını, kıymetini veya menşeini yanlış beyan ederek vergileri kısmen veya tamamen ödemeden ülkeye sokma fiilidir.
İthali Kanunen Yasak Olan Eşyanın Kaçakçılığı ve Cezası
Kaçakçılık suçunun en ağır yaptırımı, ithali kanun gereği yasak olan eşyanın ülkeye sokulması fiilinde görülür. Bu tür eşyalar genellikle kamu güvenliği, halk sağlığı veya milli güvenlik gibi nedenlerle ithalatı tamamen yasaklanmış mallardır (uyuşturucu, belirli silahlar, vb.)
Kaçakçılık Suçu Cezası Hangi Durumlarda Artırılır?
Kaçakçılık fiilinin konusunun tütün, tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler veya akaryakıt olması halinde, verilecek cezalar önemli ölçüde artırılır. Bu, kanun koyucunun bu tür kaçakçılık fiillerine karşı daha sert bir duruş sergilediğini gösterir. Örneğin, gümrük işlemlerine tabi tutulmaksızın (m. 3/1) ülkeye sokulan sigara kaçakçılığı suçu için verilecek ceza, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis yerine, artırım sonucunda en az 3 yıl hapis cezası olacaktır. Ayrıca, kaçakçılık suçunun örgütlü olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır (m. 4/1).
Kaçakçılık Suçunda Etkin Pişmanlık Uygulanır mı?
Etkin pişmanlık, failin suç işledikten sonra pişmanlık duyarak suçun sonuçlarını gidermesi veya suçun ortaya çıkmasına yardım etmesi durumunda cezasında indirim yapılmasını veya ceza verilmemesini sağlayan bir kurumdur. Kaçakçılık suçları için bu durum, 5607 sayılı Kanun'un 5. maddesinde detaylıca düzenlenmiştir.
Etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanma şartı, suç konusu eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı kadar parayı Devlet Hazinesine ödemektir. Bu ödeme, soruşturma veya kovuşturmanın hangi aşamasında yapıldığına göre farklı oranlarda indirim sağlar:
- Resmi makamlar haber almadan önce: Cezaya hükmolunmaz (ceza verilmesine yer olmadığı kararı),
- Resmi makamlar haber aldıktan sonra, iddianame düzenlenmeden önce: Verilecek ceza yarısı oranında indirilir,
- İddianame düzenlendikten sonra, hüküm verilmeden önce: Verilecek ceza üçte biri oranında indirilir.
Ancak etkin pişmanlık hükümleri, ithali kanun gereği yasak olan eşyayı ülkeye sokma suçu (m. 3/7) ile örgütlü kaçakçılık suçlarında uygulanmaz.
Kaçakçılık Suçu Hangi Mahkemede Yargılanır?
5607 sayılı Kanun kapsamındaki kaçakçılık suçları, Asliye Ceza Mahkemelerinde yargılanır. Ancak suçun konusunun uyuşturucu madde veya ateşli silahlar gibi TCK veya özel kanunlarda daha ağır ceza gerektiren suçlar olması halinde, yargılama Ağır Ceza Mahkemelerinde yapılabilir
Kaçakçılık Suçunda Zamanaşımı Süresi Nedir?
Kaçakçılık suçlarında dava zamanaşımı süresi, Türk Ceza Kanunu'ndaki genel hükümlere göre belirlenir. 5607 sayılı Kanun'da öngörülen hapis cezalarının üst sınırına göre, dava zamanaşımı süreleri genellikle 8 yıl veya 15 yıl olarak uygulanır. Örneğin, 5 yıla kadar hapis cezası öngören suçlarda zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suçun işlendiği tarihten itibaren bu süreler içinde dava açılmaz veya açılan dava sonuçlanmazsa, kamu davası düşer.
Örnek Olay ve Uygulama
Bir kişi, yurt dışından getirdiği yüksek değerli elektronik cihazları (telefon kaçakçılığı) gümrük beyanında bulunmadan, bavulunun içine gizleyerek ülkeye sokmaya çalışırken yakalandı. Bu fiil, gümrük işlemlerine tabi tutulmaksızın eşya sokma (m. 3/1) suçunu oluşturur.
- Cezası: 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 10.000 güne kadar adli para cezası.
- Adli Para Cezası: Mahkeme, eşyanın gümrüklenmiş değeri üzerinden adli para cezasını hesaplar.
- Müsadere: Kaçak eşyaya (elektronik cihazlara) el konulur ve yargılama sonunda müsadere edilmesine (Devlet mülkiyetine geçirilmesine) karar verilir.
- Etkin Pişmanlık: Eğer kişi, soruşturma aşamasında pişmanlık gösterip eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katını öderse, hapis cezasında önemli bir indirimden yararlanabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kaçakçılık suçu adli sicile işler mi?
Evet, 5607 sayılı Kanun kapsamındaki kaçakçılık suçları, TCK'da düzenlenen hapis ve adli para cezası gerektiren suçlar olduğu için, mahkûmiyet kararı kesinleştiğinde adli sicil kaydına (sabıka kaydına) işlenir.
Kaçakçılık suçunda cezanın ertelenmesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) mümkün müdür?
Verilen cezanın miktarına ve failin daha önceki sabıka durumuna göre mümkündür.
- HAGB: Hapis cezasının 2 yıl veya daha az olması halinde ve failin daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış olması şartıyla uygulanabilir.
- Cezanın Ertelenmesi: Hapis cezasının 2 yıl veya daha az olması halinde, mahkemece cezanın infazı ertelenebilir.
Ancak, tütün, alkol ve akaryakıt kaçakçılığında cezanın alt sınırının 3 yıl olması nedeniyle bu suçlarda HAGB ve erteleme hükümleri genellikle uygulanamaz.
Sonuç
Kaçakçılık suçu, ekonomik suç olmaktan çıkarılıp hürriyeti bağlayıcı cezaları içeren katı bir ceza rejimi altına alınmıştır. Kaçakçılık fiillerine uygulanan cezalar, malın niteliği, failin kastı ve suçun şekline göre büyük farklılıklar gösterir.
Basit kaçakçılıktan (m. 3/1) ithali yasak mal kaçakçılığına (m. 3/7) kadar uzanan geniş bir yelpazede, cezalar 1 yıldan 10 yıla kadar hapis ve adli para cezası olarak belirlenmiştir. Özellikle tütün, alkol ve akaryakıt kaçakçılığında ceza alt sınırının 3 yıla yükseltilmesi, bu tür fiillere karşı devletin caydırıcılığını artırma amacını taşımaktadır. Bu nedenle, kaçakçılık suçlamasıyla karşı karşıya kalan kişilerin, yargılama sürecini ve etkin pişmanlık gibi ceza indirimi sağlayan hükümleri doğru yönetebilmek adına mutlaka bir ceza hukuku avukatından danışmanlık alması hayati önem taşımaktadır.
